Tekst en foto: Marion Dhondt

Het project Scheldekop aan de jachthaven van Pamele in Oudenaarde kreeg 3 miljoen euro Vlaamse subsidies toegewezen voor de oprichting van 220 wooneenheden. De appartementen en huizen staan gepland op het schiereilandje tussen de gekanaliseerde Schelde en de oude Scheldearm waar de jachthaven en de Trekweg liggen.

Het masterplan Scheldeboorden voorzag voor deze site 45.000 m2 verharding (gebouwen, wegen, …) en ongeveer 9.000 m2 groen met 67 bomen. Na protest van bewoners werden de voorziene bomen vervangen door enkele struiken (zie nuus.be 20/01/2018). Zo wordt de site stilaan een kale betonvlakte waar elke vierkante meter moet renderen.

Van de beloofde hoogwaardige, vernieuwende architectuur valt weinig te bespeuren. De site zonder leidmotief en zonder groen kleurt vele tinten grijs. Het is een steriele, sfeerloze verharde vlakte met nietszeggende grijze blokkendozen. Gelukkig zijn het water en vooral de idyllische bomenrijen langs beide oevers van de Trekweg er nog. Voorlopig toch …

Natuur en milieu

De prachtige bomenrij van Kaukasische vleugelnoot langsheen de Trekweg flankeert de oude Scheldearm op beide oevers. Ondanks wat kwatongen beweren, beschadigen deze bomen het wegdek niet. Ze stabiliseren al jaren de natuurlijke oevers, die volgens de biologische waarderingskaart biologisch zeer waardevol zijn.

De middelgrote, meerstammige Kaukasische vleugelnoten groeien snel uit op voedselrijke beemden langs rivieren en beken, krijgen een brede kruin en worden ruim 100 jaar. Op het gebied van biodiversiteit scoort deze uitheemse boom weliswaar laag. Maar toch zijn de oevers begroeid met diverse varens, hoefblad, grassen, hyacinten, enzovoort. Bovenal nemen deze volwassen bomen met hun brede en dikke bladerdek per jaar meer dan 22 tot 36 kilo CO2 op per boom. Via fotosynthese zetten ze de CO2 om in levensnoodzakelijk zuurstof (zie kader).

Bomen, bos en wij. Een onmisbare symbiose voor rust, stilte, zuurstof, schaduw, koelte, … Het verkeer, de industrie, verwarmingstoestellen en dergelijke veroorzaken ongeveer 20 ton CO2 per persoon per jaar. Om de CO2-uitstoot van één persoon te compenseren zijn ongeveer 1000 bomen nodig (2 hectare bos). Ondanks haar slogan 'meten is weten', beschikt de Vlaamse overheid niet over accurate cijfers van het bosbestand. De recentste schattingen gewagen van 140.000 hectare. Dit is een schamele 8% van Vlaanderen, het Europees gemiddelde bedraagt 22%. Deskundigen schatten dat Vlaanderen 50.000 hectare bos extra nodig heeft om de Europese klimaatdoelstellingen te halen op het grondgebied. De doelstellingen (o.a. + 10.000 hectare bos, bescherming zonevreemde bossen, …) in het Ruimtelijk Structuurplan van Vlaanderen in 1997, de boskaart van Schauvliege in 2017, de betonstop van 2017 en de bosalliantie van 2020 bleven dode letter, loze beloftes zonder financiering. Nu al decennialang tiert de Vlaamse aankondigingspolitiek welig, maar groeit er geen boom extra. Integendeel, sinds 1985 heeft Vlaanderen bijna 2.700 hectare bos moeten prijsgeven of een afname met 2,4 procent. Elke bestaande, volwassen boom telt dus!

Bovendien zorgt de huidige boomdreef voor schaduw en verkoeling. Dit tempert de hitte in de stedelijke verharde omgeving. Een noodzakelijke afkoeling bij de vele hittegolven die ons de komende jaren te wachten staan. Het stadsbestuur besloot echter om de kettingzaak te doen brullen om de 78 volgroeide Kaukasische vleugelnootbomen en enkele jonge notelaars langsheen de Trekweg te rooien. De meerderheidspartijen gaven in de gemeenteraad van april al groen licht!

Na de kap voorzien de plannen aan beide oevers een rij laagstammige bomen. Deze vervangers zijn eveneens een uitheemse soort (de Japanse schijniep ofte Zelkova serrata), die in de herfst natuurlijk ook de bladeren laat dwarrelen in water, rioolputjes, … Deze soort heeft vaak een onregelmatige kroonvorm door relatief veel dood hout in de kroon en heeft soms een lage bladzetting. Aangezien het ook een uitheemse soort betreft, is de biodiversiteitswaarde heel laag. Maar de Japanse schijniep, die vooral gebruikt wordt in parken en op pleinen, zou zelfs na 10 jaar nog niet kunnen tippen aan de CO2-opname en zuurstofproductie van de bestaande bomenrijen. De laagstammetjes zouden gedurende ettelijke jaren heel veel boterhammen moeten eten om evenveel lucht te zuiveren.

Ruimtelijke ordening

De pittoreske, idyllische bomen die de Trekweg links en rechts flankeren vormen een beeldbepalende bomenrij, die aansluit (tentakels – masterplan Scheldeboorden) bij de gereduceerde natuureducatieve schooltuin, de gedempte Scheldearm en de groene fiets- en wandeldreef langsheen de Désiré Waelkensstraat tot aan het Speibos.

In het contract met projectontwikkelaar nv Scheldekop engageerde het stadsbestuur zich voor een paar miljoen euro voor de aanleg van de toegangswegen. Het milieueffectenrapport (MER) Scheldekop (8/12/2011) raadde aan bij de aanleg van de nieuwe kades zorgvuldig om te springen met de natuurkundige waarde (zie hoger) van de oevers. De geplande extra verhardingen, het reduceren van groen, … staan evenwel haaks op de oorspronkelijke intenties.

Mobiliteit

Het project Scheldekop zou verder ontsloten worden via de bestaande wegen Bourgondiëstraat en Trekweg Linkeroever. De Trekweg wordt verbreed tot een tweerichtingsweg (GRUP Gerechtshof 2). De bewoners moeten volgens het Gemeentelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) Scheldekop via de Bourgondiëstraat ondergronds parkeren. Ter hoogte van de Trekweg worden een 50-tal parkeerplaatsen voorzien. Een uitbreiding hiervan voor de bezoekers van de jachthaven, goed voor een 30-tal wagens, wordt in de Désiré Waelkensstraat opgevangen.

Het MER houdt echter enkel rekening met het woon- werkverkeer van het personeel van het Gerechtsgebouw, de bewoners Scheldekop en het autoverkeer van de bewoners Scheldekop. Geen woord over de verkeerstromen gegenereerd door het watertoerisme en van de aanpalende school (leerlingen, leerkrachten, personeel,….).

De voetpaden in de schoolomgeving langs de Trekweg zijn erg smal, soms amper 60cm breed. Verkeerstromen op basis van eenrichtingsverkeer, met gescheiden voet- en fietspaden, langs de Bourgondiëstraat naar de Trekweg en de Bergstraat met aparte toegang tot de schoolparking aan de Bergstraat, zijn een veel veiligere oplossing. Omdat het gemeenschapsonderwijs (GO) een nieuwbouw plant, wordt de verkeerssituatie best herbekeken in overleg met de school.

Toerisme

De huidige (1995) houten aanlegsteigers met houten wandelpad zijn nog in zeer goede staat, duurzaam en functioneel. He staketsel volstaat ruimschoots voor het aanmeren van de plezierboten en is voorzien van alle nutsvoorzieningen (water, elektriciteit). Het havenbestuur en de schippers onderhouden de aanlegsteiger degelijk.

De bestaande bomen vormen geen enkele bedreiging voor het staketsel en bieden schaduw voor het aperitiefdek. De vervanging door een betonnen waterwand en volledige vernieuwing van de steigers is pure geldverkwisting in verhouding tot het beperkte watertoerisme. De huidige idyllische bomenrijen, de oude Scheldearm en de verkeersluwe trekwegen zijn een grote troef voor het talrijke wandel- en fietstoerisme. Deze groene parel werd eveneens sterk geapprecieerd door de jury van de Entente Florale Europe 2019, die Oudenaarde prees als Europese groene stad. De verwoesting van deze groene parel kan deze reputatie een ferme knauw geven.

Stop de ondoordachte en voortrazende plannen en behoud deze groene parel!